Zobacz fragment
Labirynty kultury
0 egz. w koszyku
W cyklu Labirynty kultury profesor Zbigniew Mikołejko opowiada o czterech motywach wędrownych obecnych w kulturze polskiej. Przedstawia przyczyny ich pojawienia się w literaturze i sztuce oraz pokazuje, że są one obecne również i dziś. Konsekwentnie udowadnia wpływ wydarzeń z przeszłości na aktualne odbieranie i interpretowanie rzeczywistości.
prof. Zbigniew Mikołejko – filozof religii i eseista, pracownik Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Akademii Amerykańskiej w Rzymie, wykładowca filozofii i logiki w Wyższej Szkole Informatyki Stosowanej i Zarządzania w Warszawie.
Opublikował ponad 800 tekstów naukowych, jest m.in. autorem książek: Mity tradycjonalizmu integralnego (1998), Żywoty świętych poprawione (2001), W świecie wszechmogącym. O przemocy, śmierci i Bogu (2009), a także autorem posłowia do polskiego wydania powieści Dana Browna Kod Leonarda da Vinci.
W cyklu Labirynty literatury profesor Zbigniew Mikołejko opowiada o czterech motywach wędrownych obecnych w kulturze polskiej. Przedstawia przyczyny ich pojawienia się w literaturze i sztuce oraz pokazuje, że są one obecne również i dziś. Konsekwentnie udowadnia wpływ wydarzeń z przeszłości na aktualne odbieranie i interpretowanie rzeczywistości.
Cykl Labirynty kultury obejmuje cztery wykłady w formie filmów.
Dostęp do zakupionych wykładów ważny jest przez rok (365 dni) i przypisany jest do konta jednego użytkownika. Wykłady można oglądać/odtwarzać na urządzeniach różnego typu (komputerze, tablecie, smartfonie).
Taniec śmierci
Motyw danse macabre w kulturze europejskiej ma swój początek w tragicznym okresie szerzenia się „czarnej śmierci”. Dżuma panująca w Europie w połowie XIV wieku zdziesiątkowała populację ludzką i stała się przyczyną ogromnych przemian świadomościowych. Z jednej strony wzmogła gorliwość religijną, z drugiej zaś spowodowała potrzebę „oswojenia” śmierci, zrozumienia jej niechybności i zaakceptowania swoistej sprawiedliwości społecznej, którą ostatecznie przynosi. Efektem tych przemyśleń jest obraz korowodów, w których upostaciowiona śmierć porywa do tańca reprezentantów wszystkich stanów i profesji. Jak przekonuje profesor Zbigniew Mikołejko, popularny w Europie Zachodniej motyw ma bardzo nikłą reprezentację w naszej literaturze i sztuce. Pojedyncze realizacje danse macabre można wskazać bez trudu, ale o silnej reprezentacji tego motywu w polskiej sztuce nie można mówić. O tym, jaka jest przyczyna tego stanu rzeczy, autor mówi w swoim wykładzie.
czas trwania – 22:19 min.
Święta
Czym jest święto? Co oznaczają poszczególne składniki obchodzonych przez nas świąt? Czy znamy sens czynności wykonywanych w czasie świątecznym? Profesor Zbigniew Mikołejko w swoim wykładzie przypomina uniwersalny cel obchodzenia tradycyjnych świąt wyznaczonych przez kalendarz astronomiczny i wskazuje, jak odwieczne reguły ukształtowały współczesne sposoby świętowania. Opowiada, jak nałożyły się na siebie i wzajemnie uzupełniły następujące po sobie tradycje – pierwotna, rzymska i chrześcijańskiej – w odniesieniu do świąt Bożego Narodzenia. Autor uświadamia, że współcześnie nie znamy już znaczeń poszczególnych rytuałów i zachowań podczas obchodzenia świąt, ale konsekwentnie ich przestrzegamy.
czas trwania – 18:55 min.
Zima
Zima w literaturze i sztuce polskiej to częsty motyw. Zwykle skojarzona jest ze śmiercią, rozumianą jako koniec pewnego cyklu, zamarcie aktywności przyrody i uśpienie witalnych sił człowieka. Do takiego uniwersalnego obrazu dochodzą w naszej tradycji także doświadczenia egzystencjalne, wynikające z pamięci srogich zim, zwłaszcza w okresie „małej epoki lodowcowej”, czyli kilkuset lat poprzedzających XVIII wiek. Paradoksalnie, gdy zimy przestały już być w Polsce tak niebezpieczne – motyw nieprzyjaznej zimy został wzmocniony przez doświadczenia związane z daleką Syberią i trudami, które były udziałem zesłańców. Ciekawe są także swoiste pary, w których motyw zimy występuje. Jedną z nich dopełnia motyw kozła ofiarnego, znaleziony na przykład u Sienkiewicza.
Profesor Zbigniew Mikołejko w swoim wykładzie zastanawia się także nad specyfiką naszego rodzimego obrazu zimy w porównaniu do tego znanego ze sztuki zachodniej. Dlaczego tam towarzyszy mu więcej beztroski i aktywności?
czas trwania – 21:36 min.
Zstąpienie do grobu
Motyw zstąpienia do grobu, mający swe źródło w tradycji chrześcijańskiej, w naszej literaturze przybrał bardzo nieoczekiwaną formę. Romantyzm przyniósł mesjańskie spojrzenie na dzieje i los naszej ojczyzny, a zstąpienie do grobu wielokrotnie stawało się aktem mającym ratować, zbawiać, a w konsekwencji wskrzeszać narodowy byt Polaków. Sztandarowym przykładem jest tu Kordian Juliusza Słowackiego. Ale profesor Zbigniew Mikołejko odnajduje ten motyw także w mniej oczywistych miejscach – na przykład w działalności Zoriana Dołegi-Chodakowskiego snującego wizje przedchrześcijańskiej słowiańszczyzny albo w sielskich na pozór obrazach z mickiewiczowskiego Pana Tadeusza. W swoim wykładzie przywołuje nie tylko literackie realizacje motywu zstąpienia do grobu, ale też szczególną sytuację społeczną stojącą u podstaw emocji, które wielcy twórcy potrafili wyrazić w swoich artystycznych wizjach.
czas trwania – 20:32 min.
